Indeks insulinowy (IS) – określa reakcję insuliny po spożyciu produktu, którego wartość energetyczna jest równa 1000 kJ, czyli około 239 kcal. Wskaźnik ten jest znacznie bardziej praktyczny, ponieważ nie odnosi się on do stężenia cukru, a bezpośrednio do stężenia insuliny we krwi.
Insulina to hormon wydzielany przez trzustkę. Jest niezbędny dla naszego organizmu, ponieważ reguluje poziom cukru we krwi. Jeżeli stężenie glukozy w krwiobiegu jest zbyt wysokie, uwalniana zostaje insulina, której zadaniem jest przekierowanie glukozy do komórek. Glukoza może zostać magazynowana zarówno w mięśniach i wątrobie jak i w tkance tłuszczowej.
Po spożyciu węglowodanów z wysokim indeksem glikemicznym (IG) następuje znaczny wzrost stężenia insuliny we krwi. Analogicznie można by przypuszczać, że produkty o niskim indeksem glikemicznym spowodują mały wzrost stężenia insuliny, a produkty tłuszczowe i białkowe w ogóle go nie podniosą.
Stąd powstało powszechne przekonanie, że:
- wysoki wskaźnik IG produktu = duży wzrost poziomu insuliny,
- niski wskaźnik IG produktu = nieznaczny wzrost poziomu insuliny.
Czy oby na pewno jest to prawda?
Nie do końca. Tezę tą obaliła grupa austriackich naukowców, która opracowała tzw. indeks insulinowy. Okazało się, że w przypadku niektórych produktów o niskim indeksie glikemicznym zanotowano znaczną stymulację wydzielania insuliny! Niewiele osób wie, że nie tylko produkty węglowodanowe przyczyniają się do wahania poziomu insuliny we krwi. Zgodnie z powszechnym tokiem myślenia, jeżeli wzięlibyśmy pod uwagę produkt niezawierający węglowodanów, to z punktu IG przyjmuje on wartość 0. Jak wynika z definicji, indeks glikemiczny określa wzrost poziomu cukru we krwi po spożyciu 50g węglowodanów, stąd produkt białkowy bądź tłuszczowy nie podniesie poziomu cukru, ponieważ nie ma węglowodanów.
A jednak dowiedziono, że po spożyciu produktu nie zawierającego węglowodanów może również podnosić się poziom insuliny we krwi. W związku z tym, opracowany został wskaźnik pokazujący realny poziom wyrzutu insuliny po spożyciu danego produktu. Wskaźnik ten nosi o nazwę indeksu insulinowego.
Zazwyczaj jest tak, że wraz ze wzrostem stężenia cukru we krwi następuje wzrost poziomu insuliny, lecz zdarzają się wyjątki. Dobrym przykładem rozbieżności tych wskaźników są przetwory mleczne. Mleko, sery, jogurty według tabeli indeksów glikemicznych mają niską wartość IG, jednak powodują one wysoki skok poziomu insuliny.
Cambridge University Press (2005) opublikowało badanie, w którym pod względem indeksu glikemicznego i indeksu insulinowego porównywano mleko. Zauważono, że IG dla mleka był niski i wyniósł 41 (w skali 0-100), natomiast indeks insulinowy był bardzo wysoki i wyniósł aż 148! Dla lepszego zobrazowania – IS białego pieczywa to 100, natomiast indeks insulinowy jajek kurzych wynosi zaledwie 31, tak więc mleko podniosło poziom insuliny o 50% bardziej niż mąka pszenna!
Oznacza to, że po spożyciu mleka poziom cukru we krwi podnosi się nieznacznie, w przeciwieństwie do insuliny, która osiąga bardzo wysokie stężenie. Zachęcam do zapoznania się z poniższa tabelą, porównującą wartości indeksów glikemicznych i insulinowych.
Referencje