Krzywa cukrowa
Krzywa glukozowo-insulinowa – znana również pod nazwami – OGTT (ang. Oral Glucose Tolerance Test), test obciążenia glukozą, krzywa cukrowa lub test tolerancji glukozy jest badaniem, które pierwotnie miało służyć przede wszystkim diagnostyce cukrzycy.
Obecnie test ten używany jest również do wykrywania różnego rodzaju problemów metabolicznych, takich jak: insulinooporność, hiperinsulinemia oraz hipoglikemia reaktywna.
Krzywa cukrowa - co to takiego?
W wersji podstawowej badanie testu tolerancji glukozy polega na sprawdzeniu poziomu glukozy oraz insuliny na czczo oraz dwie godziny po wypiciu glukozy (najczęściej 75g rozcieńczonej w 200 ml wody).
W przypadku diagnostyki insulinooporności, hiperinsulinemii oraz hipoglikemii zalecam wykonanie krzywej glukozowo-insulinowej minimum 3 a najlepiej 4 lub 5 punktowej.
W praktyce oznacza to, że pomiary glukozy i insuliny następują na czczo oraz 30 min, 60 min, 120 min i np. 180 min po wypiciu 75 g glukozy.
Celem przeprowadzenia testu obciążenia glukozą jest sprawdzenie jak organizm radzi sobie z metabolizmem węglowodanów (glukozy) i jak wyglądają poziomy glukozy i insuliny po obciążeniu, który de facto ma imitować spożycie posiłku.
Oczywiście wypicie 75 g szybko wchłanialnych cukrów ciężko zestawić ze zjedzeniem normalnego posiłku, ale biorąc pod uwagę, że badanie to zostało opracowane pod “przeciętnego Kowalskiego”, który w większości przypadków w ramach posiłku ciastka popija coca-colą to faktycznie można te 75 g glukozy uznać za coś co nie odbiega drastycznie od codzienności.
Niestety w laboratoriach najczęściej nie jest dostępna injekcyjna insulina – tak więc w przypadku nagłego skoku cukru, będziesz w dużych tarapatach. Sprawdzenie poziomu glukozy i insuliny na czczo, pozwoli wykluczyć wystąpienie zaawansowanej cukrzycy a tym samym umożliwi sprawdzenie czy OGTT będzie dla Ciebie bezpieczne.
Interpretacja wyników krzywej cukrowej
Interpretacja wyników testu obciążenia glukozą nigdy nie jest zero-jedynkowa i zawsze powinno się przeprowadzać na podstawie dokładnego wywiadu z pacjentem.
Istnieją jednak podstawowe wytyczne, którymi można się posłużyć w celu lepszego zrozumienia wyników. W książkach i opracowaniach możemy różne wytyczne – tak więc ja podam te, którymi sam się posługuję pracując z moimi podopiecznymi.
Glukoza na czczo: wynik glukozy na czczo (w przypadku osoby niebędącej na diecie ketogenicznej) powinien optymalnie zawierać się w przedziale 80-95 mg/dL. Na poziom glukozy we krwi wpływa mnóstwo różnych czynników i jest on każdego dnia trochę inny. Jeżeli wynik badania wyjdzie powyżej 100 mg/dL, to polecam powtórzyć test za kilka dni.
Insulina na czczo: wynik insuliny na czczo w warunkach optymalnych powinien być jednocyfrowy i zawierać się w zakresie 4-9 mlU/ml. Jeżeli insulina na czczo jest wyższa niż 15 mlU/ml, to można wstępnie założyć kiepską wrażliwość insulinową.
Insulina 30 min oraz 60 min po obciążeniu glukozą: wynik insuliny nie powinien przekraczać 5 – 8 krotności tego co było na czczo. W przypadku osób będących od dłuższego czasu na diecie typu LCHF lub KETO – poziomy insuliny po 30/60 minutach od obciążenia glukozą mogą być niemiarodajne.
Insulina 120 min i więcej po obciążeniu glukozą: wynik insuliny powinien być zbliżony do tego na czczo (może być kilka punktów różnicy).
Na zdjęciu powyżej widać idealny przykład insulinooporności, ładna insulina na czczo, ładna insulina po 60 minutach – natomiast po 120 minutach insulina praktycznie w ogóle się mnie zmniejszyła względem tej po godzinie.
W tym przypadku wynik jest dość jednoznaczny – niestety nie zawsze tak to wygląda.
OGTT wymaga wiedzy i doświadczenia podczas interpretacji, nie ma sztywnych norm i widełek. Wynik należy zawsze zestawić z wywiadem oraz tym jak ktoś czuł się w trakcie i po badaniu.
Bardzo istotnymi czynnikami wpływającymi na interpretację jest chociażby dotychczasowo stosowana dieta, samopoczucie w dniu badania, unikanie sytuacji stresowych w trakcie testu, przestrzeganie przez pacjenta tzw. “higieny badań” oraz wieloma innymi czynnikami.
Wyniki testu obciążenia glukozą a diagnostyka insulinooporności
W wersji podstawowej testu tolerancji glukozy bada się tylko poziom glukozy i insuliny na czczo oraz po dwóch godzinach – niestety w przypadku większości schorzeń metabolicznych to zdecydowanie za mało. Do pełnej diagnostyki niezbędne będzie wykonanie większej ilości pobrań krwi.
Jeżeli już decydujemy się na zrobienie OGTT (Oral Glucose Tolerance Test) to warto wykonać jak najdokładniejszą krzywą glukozy i insuliny.
Czemu tak ważne jest aby zrobić jak najwięcej pobrań? Ponieważ większa ilość danych pomoże precyzyjnie zinterpretować wynik i potwierdzić bądź wykluczyć różne problemy metaboliczne.
Pomiar glukozy i insuliny po 30 i 60 minutach, pozwoli zdiagnozować hiperinsulinemię, która bardzo często występuje razem z insulinoopornością. Niestety nie mając danych z 30 i 60 minut, można mylnie zdiagnozować insulinooporność jeżeli u osoby badanej występuje hiperinsulinizm.
Zgodnie z tym, co napisałem wyżej – prawidłowy poziom insuliny po 2h od obciążenia glukozą powinien być podobny do tego na czczo. Jeżeli natomiast występuje hiperinsulinemia i po 30-60 minutach wyrzut insuliny wynosić może 150 (mU/l) lub więcej. W moim przypadku wartości te sięgały nawet 300 mlU/ml.
W takim przypadku trudno oczekiwać aby za godzinę (czyli 2h od obciążenia glukozą) ten wynik spadł do wartości rzędu 4-9 (mU/l) (optymalnego poziomu insuliny na czczo). Podczas interpretacji trzeba więc uwzględnić w jaki sposób poziom insuliny spadał względem wyrzutu spowodowanego hiperinsulinemią i na tej podstawie określić czy występuje insulinooporność.
Widać tu, że zarówno insulina na czczo jak i po 2h od obciążenia jest zdecydowanie za wysoka.
W praktyce oznacza to, że jeżeli po 2h od obciążenia wyjdzie Ci insulina rzędu 50 (mU/l), a nie masz pojęcia jak wyglądał jej poziom po 30 lub 60 minutach od obciążenia, to może okazać się, że wcale nie masz problemów ze słabą wrażliwością insulinową tylko cierpisz na hiperinsulinemię. W przypadku hiperinsulinemii spadek insuliny z np. 200 mU/l (w wyniku po 60 minutach), na 50 mU/l (po 120 minutach) – będzie i tak bardzo dobrym wynikiem i nie świadczy o insulinooporności.
Niektórzy lekarze diagnozują insulinooporność wyłącznie na podstawie wyników glukozy i insuliny na czczo (wskaźnik HOMA-IR), jest to jednak mało precyzyjne.
Aby móc postawić w 100% trafną diagnozę oraz odpowiednio dobrać dietę, suplementację lub farmakologię (metformina / liraglutyd) niezbędne są informacje o tym, jak zachowuje się glukoza i insulina w różnych okresach czasu po posiłku (obciążeniu glukozą), jaka jest różnica pomiędzy poziomem insuliny a poziomem glukozy i jak szybko insulina wraca do wartości początkowej (obserwowanej na czczo) oraz to czy nie występuje również hiperinsulinizm lub hipoglikemia reaktywna.
Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej na temat insulinooporności to zajrzyj koniecznie do działu: Insulinooporność.
Interpretacja wyników krzywej cukrowej a hipoglikemia reaktywna
Jeżeli cierpisz na hipoglikemię reaktywną to bardzo często problemy z poziomem glukozy pojawią się u Ciebie dopiero w trzeciej godzinie od posiłku.
Innymi słowy, robiąc standardowy test polegający na sprawdzeniu glukozy i insuliny na czczo oraz po dwóch godzinach – może wyjść, że nie masz żadnych problemów z glikemią co oczywiście w tym przypadku będzie niezgodne z prawdą.
Pomiar glukozy i insuliny po 30 i 60 minutach, pozwoli zdiagnozować hiperinsulinemię, natomiast sprawdzenie poziomu insuliny i glukozy po 180 minutach od obciążenia – będzie bardzo pomocne przy diagnostyce hipoglikemii oraz ciężkiej insulinooporności.
Na powyższym zdjęciu widać wynik 4 punktowej krzywej glukozowej – oraz wspomniany spadek cukru po 3h przy dobrych wynikach we wcześniejszych pomiarach.
Jak poprawnie wykonać test obciążenia glukozą
Nie da się ukryć, że to badanie jest dość uciążliwe, ponieważ wymaga spędzenia dużej ilości czasu w punkcie pobrań oraz wielu wkuć w żyłę.
Mimo to, jeżeli już decydujemy się na obciążenie organizmu 75 g glukozy warto zrobić to badanie w sposób, który daje nam znacznie bardziej precyzyjne wyniki. Dokładny wynik z kolei daje lepszą możliwość interpretacji i leczenia, dlatego po opłaceniu badania koniecznie upewnij się, że na zleceniu masz pomiar insuliny i glukozy w każdym pobraniu oraz, że pobrań jest minimum 3, a najlepiej 4 lub 5.
Jak prawidłowo przygotować się do badania krzywej cukrowej
Decydując się na przeprowadzenie OGTT należy zadbać o prawidłową higienę badań. W przypadku krzywej glukozowo-insulinowej oznacza to, że na badania idziemy na czczo, po dobrze przespanej nocy. Na dwa dni przed badaniem powinno się unikać alkoholu oraz innych używek.
Między pobraniami krwi należy bezwzględnie siedzieć pod gabinetem (absolutnie nie powinno się wychodzić z przychodni) i unikać stresu. Czekając na kolejne pobrania najlepiej jest poczytać dobrą książkę lub posłuchać ulubionej muzyki.
Kolejną kluczową kwestią jest zadbanie o odpowiedni styl odżywiania na 3-4 tygodnie przed wykonaniem testu. Pisząc odpowiedni styl odżywiania mam na myśli dietę zbilansowaną, zawierająca co najmniej 150 g węglowodanów dziennie.
Będąc na diecie typu low carb lub diecie ketogenicznej – możemy mieć niemiarodajne wyniki OGTT spowodowane “szokiem” organizmu po dostarczeniu mu 75 g pitnej glukozy. W takich przypadkach często insulina po 30 lub 60 minutach będzie drastycznie podwyższona – symulując hiperinsulinizm, który realnie może w ogóle u tej osoby nie występować.
Test kanapkowy - alternatywa dla krzywej cukrowej
Istnieje pewna alternatywa dla krzywej cukrowej – polecana szczególnie w przypadku osób, które źle znoszą ten test (hipoglikemia itp.). Mam tu na myśli tak zwany “test kanapkowy”.
Test kanapkowy polega na wykonaniu krzywej glukozowo-insulinowej nie po spożyciu 75 g glukozy, lecz po posiłku, który nie odbiega od Twojego codziennego stylu odżywiania
Więcej informacji odnośnie testu kanapkowego znajdziesz w osobnym artykule: Test kanapkowy.
SUPEROFERTA
Zamów dietę
Skorzystaj z mojej nowej oferty planów treningowych i dietetycznych przy współpracy online i zaoszczędź