Mój koszyk

0 rzeczy

Twój koszyk jest pusty.

Ketoza jest stanem metabolicznym, w którym nasz organizm zaczyna czerpać energię z ciał ketonowych. Wejście w ketozę u każdego przebiega trochę inaczej – dla jednego może być to kilka dni dla innego kilka miesięcy.

Stan ketozy od wielu lat z powodzeniem wykorzystuje się w leczeniu padaczki u dzieci, a także przy chorobach neurodegeneracyjnych (np. Parkinson i Alzheimer) i metabolicznych takich jak cukrzyca. Wielu lekarzy onkologów (np. Dr. Dominic D'Agostino) stosuje dietę ketogeniczną do walki z niektórymi rodzajami nowotworów u swoich pacjentów. W ostatnim czasie keto zyskało na popularności, dzięki wysokiej skuteczności w nadmiaru spalaniu tkanki tłuszczowej.


Czym jest ketoza

Każdy z nas ma w osoczu krwi ciała ketonowe – u zdrowych osób będących na diecie zbilansowanej w stanie spoczynku, na czczo powinny wynosić od 0.1 do 0.3 mmol/litr, a tempo produkcji jest równe tempu ich metabolizowania. Energie czerpiemy głównie z glukozy, która przynosi szybkie ale zarazem krótko trwałe pobudzenie energetyczne. Każdy wzrost glukozy powoduje wyrzut insuliny, gdyż jest ona potrzebna aby glukoza mogła wniknąć do wnętrza komórek.

O stanie ketozy mówimy kiedy stężenie ciał ketonowych we krwi wynosi powyżej 0.5 mmol/litr z jednoczesnym niskim i stabilnym poziomem insuliny i glukozy we krwi.

W stanie ketozy energia pochodzi z wolno utlenianych kwasów tłuszczowych. Jeżeli ograniczymy spożywanie glukozy nasz organizm zacznie czerpiąc energie z tłuszczów dzięki ciałom ketonowym. Ketoza w organizmie może utrzymywać się w wyniku głodówki bądź stosowania diety niskowęglowodanowej.

Nasze komórki mają dostęp zarówno do energii pochodzącej z glukozy, oraz z tłuszczy i ketonów.

Ketogeneza – jak powstają ciała ketonowe

Proces powstawania ciał ketonowych nazywany jest ketogenezą, zachodzi on w wątrobie i ma miejsce kiedy nasz organizm jest odżywiony w prawidłowy sposób.

Cykl ten wygląda następująco:

  1. Po otrzymaniu małej ilości węglowodanów, wolne kwasy tłuszczowe poddają się procesowi restyfikacji i powstają z nich trójglicerydy.

  2. Niewielka ilość z nich utlenia się do dwutlenku węgla, bądź jest uwalniana do krwioobiegu.

  3. W przypadku gdy organizm jest w stanie głodu lub ograniczona jest podaż węglowodanów - większość kwasów tłuszczowych, która trafiła do wątroby zostaje utleniona bądź wraca do krwioobiegu.

  4. Kwasy tłuszczowe utleniają się w mitochondriach (tzw. "centrach energetycznych" w komórkach), a ich aktywacja zachodzi w cytoplazmie komórkowej.

  5. W wątrobie dochodzi do syntezy wraz z hydroksymetyloglutarylo-koenzymu A, który jest regulatorowym enzymem.

  6. Skład ciał ketonowych w ciele dorosłego człowieka składa się na – 78 % kwasu beta-hydroksymasłowego (BHB), 28 % kwasu acetooctowego i 2 % acetonu, które powstają w warunkach metabolicznych, gdy dochodzi do istotnego nasilenia utlenianiania kwasów tłuszczowych co w konsekwencji prowadzi do znacznego wytwarzania kwasu acetooctowego (który stale samoistnie przemienia się do acetonu) i beta-hydroksymasłowego, które przekształcają się pod wpływem mitochondrialnego enzymu dehydrogenezy betahydroksymasłowej, zaś stosunek ich w surowicy wynosi od 1:1 do 1:10.

  7. Związki ketonowe produkowane w mitochondriach komórek wątroby są w wielu przypadkach ważnym składnikiem tlenowej resyntezy wewnątrz komórkowego transportu energii w niektórych tkankach.

Rodzaje ketozy

Możemy wyróżnić trzy rodzaje ketozy:

Ketoza odżywcza

Inaczej nazywana dietą ketogeniczną, ma ona za zadanie zoptymalizować pracę organizmu i zmusić go do czerpania energii z ciał ketonowych, nie z glukozy.

Aby do tego doszło trzeba zmienić swoje żywienie ograniczając spożycie węglowodanów, podnosząc ilość tłuszczy w diecie i zbilansować ilość białka.

W ciągu pierwszych kilku dni stosowania diety nasz organizm się adaptuje do nowych warunków – stężenie glukozy we krwi spada, a nasz mózg szuka alternatywnego paliwa komórkowego czerpiąc 25 % energii z ciał ketonowych.

Po tym okresie (który jest różny dla różnych osób), energia czerpana z ketonów podnosi się do 70%, wtedy do korzystania z ketonów adaptują się również mięśnie szkieletowe i mięsień sercowy.

Dochodzi także do obniżenia się insuliny, która jest hormonem anabolicznym produkowanym przy podwyższonym poziomie glukozy we krwi, ma za zadanie przyspieszyć jej transport do komórek i magazynowanie jej w mięśniach i wątrobie żeby w ostateczności zmniejszyć jej poziom.

Jednocześnie dochodzi do zwiększenia poziomu glukagonu, który jest hormonem antagonistycznym do insuliny i wzmaga utlenianie kwasów tłuszczowych.

Zapotrzebowanie organizmu na glukozę spada dzięki czemu hamowany jest proces syntezowania glukozy co zapobiega rozpadaniu się białek mięśniowych.

Ketoza kliniczna

Ketoza pierwotnie swoje zastosowanie miała w leczeniu epilepsji u dzieci. Korelowała ze zmniejszeniem częstotliwości lub zupełnym zahamowaniem napadów padaczkowych.

Innym schorzeniem, w którym wykorzystywana jest ketoza są niektóre typy zmian onkologicznych. W przypadku wspomnianych nowotworów - komórki nowotworowe nie mają zdolności do czerpania energii z ciał ketonowych co w ostateczności skutkuje ich obumieraniem.

Także w przypadku cukrzycy, ograniczenie spożywania węglowodanów ma korzystny wpływ ponieważ dzięki temu możemy lepiej kontrolować glikemie.

Jak zostało wspomniane już wcześniej, dieta ketogeniczna pozytywnie wpływa na spalanie tkanki tłuszczowej, mobilizując organizm do zużywania zapasów glikogenu jednocześnie pozbywając się nadmiaru wody z organizmu i hamując łaknienie, co za tym idzie jest dobrym sprzymierzeńcem w walce z otyłością.

Ketoza ma również działanie neuroprotekcyjne chroniąc nasze komórki nerwowe przed ich przedwczesną śmiercią, dzięki czemu wskazana jest przy chorobach Parkinsona, Alzheimera czy ALS.

Keto ma wiele działań prozdrowotnych, jednak przed decyzją o zmianie diety i rozpoczęciu stosowania ketozy należy skonsultować się ze specjalistami.

 

Ketoza powysiłkowa

Wysiłek fizyczny sprawia, że w naszym organizmie zachodzi wiele zmian metabolicznych, hormonalnych, krążeniowych, a także oddechowych.

Ciała ketonowe wzrastają ok. godzinę po zaprzestaniu wysiłku, jednak istnieją dowody na to, że u niektórych osób produkcja ciał ketonowych zaczyna się o wiele wcześniej. Co ciekawe, ketogeneza jest bardziej nasilona po długotrwałych ćwiczeniach o umiarkowanej intensywności niż po krótkotrwałym wysiłku o dużej intensywności.

Stan ten jest podobny do zmian zachodzących podczas stosowania głodówek bądź w trakcie diety niskowęglowodanowej.

Czym jest kwasica ketonowa

Kwasica ketonowa jest stanem chorobowym, który może pojawiać się w przebiegu cukrzycy przy znacznym niedoborze lub braku insuliny i nie jest w żaden sposób skorelowany ze stosowaniem diety ketogenicznej u osób zdrowych.

Objawy kwasicy ketonowej:

  • Hiperglikemia (powyżej 11mmol/l),
  • pH poniżej 7,3 i/lub HCO3 poniżej 15 mmol/l,
  • wymioty,
  • senność,
  • odwodnienie (poniżej 5 %),
  • glikozuria z ketnurią.

Ketonemia i ketnuria

Ketonemia i ketonuria są określeniem obecności ciał ketonowych w płynach ustrojowych.

Ketonemia jest medycznym określeniem podwyższenia ciał ketonowych we krwi. Badaniem, które jest najbardziej wiarygodne w celu określenia stężenia ciał ketonowych, jest pomiar poziomu beta-hydroksymaślanu (BHB), bo to właśnie w takiej formie, ketony przemieszczają się w naszym krwiobiegu.

Tego typu badanie - poziomu BHB we krwi - możemy przeprowadzić sami w domu, potrzebujemy do tego glukometr wraz z specjalnymi paskami mierzącymi poziom ciał ketonowych z krwi. Jest to jedna z lepszych metod sprawdzenia czy nasz organizm wszedł już w ketozę.

Ketonuria natomiast jest stanem, w którym ciała ketonowe są obecne w moczu. Do jej zbadania będą potrzebne specjalne paski. Niestety, ta metoda wskazuje jedynie ilość ketonów jakie są wydalane wraz z moczem - nie rzeczywistą ilość ciał ketnowych w naszym organizmie, co czyni ją najmniej wartościową.

Główny problem związany z pomiarem ketonów w moczy polega na tym, że im bardziej jestesmy zaadaptowani na keto, tym mniej ciał ketonowych wydalamy (organizm efektywnie je wykorzystuje i nie ma potrzeby ich utylizacji z moczem). Tak więc - wynik u osoby, będącej na keto od dłuższego czasu może wskazywać na zerowy poziom ciał ketonowych, natomiast u osoby stosującej keto od kilku dni może być względnie wysoki.

Dodatkowo wynik będzie uzależniony od wielu czynników takich jak pora dnia, ilość wypitego płynu czy spożycia tłuszczu. Dlatego tego typu badanie ma niewielką wartość diagnostyczną, bo jedyna na co wskazuje to fakt, że ciała ketonowe są wydalane ze naszego organizmu.

Stężenia ketonów we krwi

Poniżej przedstawiam wartości stężenia ketonów we krwi i stan metaboliczny organizmu:

  • <0,2 – poza ketozą
  • 0,2 - 0,5 – łagodna ketoza
  • 0,5 - 3 – odżywcza ketoza
  • 2,5 - 3,5 – powysiłkowa ketoza
  • 3,0 – 6,0 – głodowa ketoza (kilkudniowy post)
  • 25+ – kwasica ketonowa