Czym jest tężyczka
Tężyczka to choroba polegająca na wzmożonej pobudliwości nerwowo-mięśniowej tj. zwiększonej szybkości przekazywania sygnałów pomiędzy nerwami, a mięśniami.
Charakteryzuje się niekontrolowanymi, często bolesnymi skurczami lub drżeniami mięśni oraz nieprzyjemnym mrowieniem, które trwają z różną długością. Do występowania tężyczki prowadzi zmniejszenie stężenia wapnia we krwi, któremu często towarzyszy zmniejszenie stężenia magnezu i potasu we krwi.
Rodzaje tężyczki
Tężyczka jawna
to stan, który cechuje wzmożona pobudliwość nerwowo-mięśniowa przy współistniejących zaburzeniach hormonalnych.
Przyczynami, które prowadzą do wystąpienia tężyczki jawnej są:
- uszkodzenie przytarczyc w czasie zabiegów operacyjnych na szyi (np. po operacji tarczycy),
- radioterapia okolic szyi,
- procesy chorobowe prowadzące do destrukcji przytarczyc
- inne choroby, w których przebiegu dochodzi do zmniejszenia stężenia wapnia we krwi (ostre zapalenie trzustki, zespół upośledzonego wchłaniania wapnia w jelitach, znaczny niedobór witaminy D).
Tężyczka utajniona
jej objawy nie są typowe i mogą także występować przy prawidłowym stężeniu wapnia we krwi, a być związane z niedoborem magnezu i potasu. W tężyczce utajonej, objaw występuje jedynie przez bodziec, który go wywoła.
Przyczyny występowania tężyczki
Tężyczka determinowana jest różnymi nieprawidłowościami metabolicznymi. Do najważniejszych czynników biorących udział w patogenezie choroby zalicza się niedobór wapnia (hipokalcemia), magnezu (hipomagnezemia) i potasu (hipokalemia). Innymi przyczynami są zasadowica i hiperwentylacja.
Hipokalcemia – to niskie stężenie wapnia całkowitego lub wapnia zjonizowanego. To właśnie z niskiego poziomu tego pierwiastka może wynikać zwiększona pobudliwość nerwów.
Istotny jest poziom wapnia zjonizowanego, co oznacza, że całkowity poziom wapnia u chorego na tężyczkę może być prawidłowy.
Przyczyną tego stanu może być niedostateczna podaż wapnia w diecie, nadmierne jej odkładanie w tkankach miękkich, nadmierna utrata wapnia z moczem lub niedobór witaminy D czy parathormonu.
Hipomagnezemia – najczęściej związana jest z niedostateczną podażą magnezu, zwiększonego zapotrzebowania (intensywny wzrost, ciąża, karmienie piersią) lub ze zwiększonej utraty przez nerki przez działanie niektórych leków.
W alkoholizmie niedobór pierwiastka może być wywołany przez zmniejszenie wchłaniania z przewodu pokarmowego i zwiększoną utratą przez nerki. Prawidłowy poziom magnezu istotny jest ze względu chociażby na wpływ na stężenie jonów wapnia poprzez utrudnienie działania parathormonu w nerkach.
Hipokalemia – niedobór potasu, najczęściej towarzyszący w wyniku terapii środkami moczopędnymi lub w wyniku biegunki. Zazwyczaj hipokalemia tworzy obraz kliniczny tężyczki gdy występuje z zasadowicą, jednak objawy chorobowe może wywoływać nawet kiedy występuje samodzielnie.
Zasadowica – obniżenie poziomu jonów wapnia i magnezu, które wzmagane jest przez wiązanie tych jonów z białkami osocza, w wyniku zwiększenia ilości wolnych jonów wodorowych.
Udowodniono, że hipokalemia w połączeniu z zasadowicą zawsze objawia się tężyczką.
Pojawienie się zasadowicy powoduje hiperwentylacja, czyli nadmierna podaż powietrza do płuc pacjenta. Chory na tężyczkę w efekcie lęku przed napadem schorzenia zaczyna szybciej oddychać, nasilając tym samych objawy chorobowe.
Tężyczka rozwija się często na podłoży chorób przytarczyc, niedoczynności tarczycy, zwłaszcza Hashimoto, zabiegu usunięcia tarczycy.
Podsumowanie
W przypadku ataku tężyczkowego najważniejszym jest zachować spokój. Dodatkowo ulgę w ataku powinien przynieść magnez rozpuszczony w wodzie i spokojnie oddychać do torebki papierowej. Pracuj nad oddechem tak aby w przypadku napadu paniki związanego z tężyczką umieć samemu go opanować bez potrzeby hospitalizacji.
Leczenie farmakologiczne jest niezbędne ale nie wystarczające do wyhamowania nadpobudliwości nerwowo-mięśniowej. Żeby poradzić sobie w każdej sytuacji dobrze jest skorzystać z pomocy specjalisty, nauczyć się technik relaksacyjnych i radzenia ze stresem.