Przyczyny hipoglikemii
Hipoglikemia, zwana również niedocukrzeniem, to stan, w którym poziom cukru we krwi (glukozy) spada poniżej normalnego poziomu.
W przypadku hipoglikemii alarmujący jest fakt obniżenia stężenia glukozy we krwi < 70 mg/dl (3,9 mmol/l), natomiast klinicznie istotna hipoglikemia jest w momencie, gdy stężenie glukozy we krwi osiąga < 54 mg/dl (3 mmol/l)
Objawy hipoglikemii mogą obejmować osłabienie, zmęczenie, niepokój, drżenie, pocenie się, bladość skóry, uczucie głodu, szybkie bicie serca, zawroty głowy, trudności z koncentracją i koordynacją ruchów oraz, w ciężkich przypadkach, utratę przytomności.
Hipoglikemia może występować w przebiegu niektórych chorób lub być początkowym objawem poważniejszych problemów (np. wyróżniamy hipoglikemię występującą w początkowych stadiach cukrzycy przebiegających m.in. z insulinoopornością). Może też wystąpić w wyniku podania nieodpowiednich dawek leków lub substancji toksycznych.
Trzeba zaznaczyć, że każdy z nas na spadek cukru reaguje w inny sposób i objawy mogą być odczuwalne przy różnych stężeniach cukru. Przyczyny hipoglikemii, również stanowią kwestię indywidualną i są zróżnicowane.
Niezmiernie istotne jest jednak, aby w miarę możliwości wychwycić przyczynę wywołującą hipoglikemię i dzięki temu zyskać możliwość dopasowania skutecznych rozwiązań zapobiegających lub eliminujących incydenty hipoglikemii.
Coraz częściej jednak obserwowany jest wzrost zapadalności na inny rodzaj hipoglikemii, czyli hipoglikemię reaktywną. Występuje ona u osób nie chorujących na cukrzycę, zazwyczaj u młodych i aktywnych. Częściej u kobiet, ale nie jest to regułą. Przyczyną występowania tej przypadłości nie będą wtedy leki przeciwcukrzycowe tylko bezpośrednio: zaburzone funkcjonowanie gospodarki węglowodanowo - insulinowej i pośrednio: nieodpowiednia dieta i styl życia.
Poniżej rozwinięcie tematu "skąd bierze się hipoglikemia".
Skąd bierze się hipoglikemia
Istnieje wiele różnych powodów przez które może wystąpić hipoglikemia. Najczęstszym problemem jest przewlekły stres, kiepska jakość snu i nieprawidłowa dieta powodująca duże wahania cukru we krwi.
Aby skutecznie pozbyć się hipoglikemii należy najpierw ustalić przyczynę, która była czynnikiem spustowym do wystąpienia problemów z gospodarką cukrową, aby wiedzieć z czym i w jaki sposób się mierzyć. Zrozumienie tych zagadnień pozwoli dobrać odpowiednie strategie żywieniowe ale też całościowo zmienić styl życia, aby okiełznać spadki glukozy we krwi.
Warto zaznaczyć, że leczenie farmakologiczne i suplementacja przy hipoglikemii są jedynie dodatkiem, a największy wpływ na uregulowanie poziomu cukru we krwii mają czynniki związane z odżywianiem, odpowiednią regeneracją organizmu (sen) oraz wprowadzeniem dobrych nawyków do swojego życia (ograniczanie czynników stresogennych, work-life balance, funkcjonowanie zgodnie z rytmem dobowym, odpowiednia ilość odpoczynku itd.).
Przyczyny ogólne
- Podanie zbyt dużej dawki insuliny lub leków hipoglikemicznych.
- Głód, niedożywienie, wyniszczenie lub zbytnie ucięcie kaloryczności (drastyczna redukcja, diety niskoenergetyczne)
- Alkohol - nadużywanie alkoholu lub wypicie go na pusty żołądek, bez zjedzenia odpowiedniego posiłku (alkohol hamuje uwalnianie glukozy z wątroby)
- Intensywna aktywność fizyczna - szczególnie na czczo lub ciężki, długotrwały trening. Mięśnie zużywają glukozę, wobec czego powodują jej ubytek.
- Wczesna faza cukrzycy typu 2 (prediabetes reactive hipoglycemia) - znacznie podwyższony poziom glukozy po posiłku i brak skutecznego działania insuliny na tym etapie, wiąże się ze znacznie większym stężeniem insuliny po 3 - 4h po posiłku, co powoduje znaczny spadek cukru i hipoglikemię.
Hipoglikemia statystycznie występuje najczęściej u osób chorujących na cukrzycę, w wyniku niedostosowania leków na cukrzycę - podania zbyt dużej dawki insuliny lub leków hipoglikemicznych, lub niedostosowanie odpowiednich dawek tych leków do poziomu aktywności fizycznej czy diety.
Jednak istnieje wiele teoretycznie prozaicznych powodów, które mogą pojawiać się w naszej codzienności, które mogą doprowadzać prędzej czy później do występowania objawów hipoglikemii.
Dodatkowo u osób zdrowych może dochodzić do hipoglikemii w wyniku:
- Niezbilansowanej diety bogatej w węglowodany proste i produkty mocno przetworzone
- Braku regularności spożywania posiłków (jedzenie w nieregularnych odstępach czasu, pomijanie posiłków, forma przejadania się, zbyt duże posiłki w ciągu dnia)
- Braku aktywności fizycznej (ruch uwrażliwia tkanki na insulinę)
- Występowaniu chronicznego stresu
- Przepracowania i braku odpoczynku, regeneracji
- Zaniedbania higieny snu i rytmu dobowego
- Nietolerancji fruktozy
- Idiopatycznej hipoglikemii reaktywnej - gdzie nie możemy znaleźć uchwytnej przyczyny problemu. Nie ma zbyt wielu źródeł naukowych w tym temacie.
DIETETYK KLINICZNY
Pozbądź się hipoglikemii. Odzyskaj zdrowie oraz spokój.
Nie pozwól by hipoglikemia w dalszym ciągu obniżała jakość Twojego życia. Przez ostatnie 12 lat pomogłem pozbyć się hipoglikemii setkom osób i chętnie pomogę również Tobie.
Choroby przebiegające z hipoglikemią
Stężenie glukozy we krwi regulują mechanizmy bazujące na hormonach o przeciwstawnym działaniu. Główne to insulina i glukagon. Kiedy poziom glukozy we krwi wzrasta, uwalniana jest z komórek trzustki insulina, która jest w stanie ten poziom obniżyć, zwiększając wychwyt glukozy z krwi poprzez mięśnie i tkankę tłuszczową. Kiedy poziom cukru we krwi obniża się, organizm uruchamia funkcje obronne - zabezpieczające przed hipoglikemią. Wzrasta wtedy stężenie glukagonu, czy epinefryny, hamowane jest wydzielanie insuliny, glukoza uwalniana jest z miejscowych magazynów (mięśni, tkanki tłuszczowej.).
Powyższe mechanizmy to jedne z głównych, które sprawują kontrolę nad naszą prawidłowo działającą gospodarką węglowodanową. Jeżeli jednak wystąpią w nich nieprawidłowości i zaburzenia np. brak możliwości skutecznego wykorzystania przez organizm glukozy dostarczanej z pożywieniem u osób chorych na cukrzycę, predysponuje to do wystąpienia hipoglikemii. Hipoglikemia może się pojawić nie tylko u cukrzyków, stanowi też jeden z objawów niektórych chorób i operacji. Poniżej zestawienie przypadłości w przebiegu których może występować niedocukrzenie.
Choroby i przypadłości mogące przebiegać z hipoglikemią:
- Nadczynność tarczycy
- Insulinoma (wyspiak) – nowotwór wysp beta-trzustki
- Proliferacja wysp beta-trzustki
- Autoimmunizacja insuliny – insulinooporność przed-receptorowa
- Operacje bariatryczne (np. resekcja żołądka) – po posiłkowo
- Choroba Addisona – niedoczynność kory nadnerczy
- Niektóre nowotwory
- Nietolerancja fruktozy, galaktozemia
- Kolonizacja Helicobacter pylori
- Niewydolność nerek
- Choroby trzustki - związane z zaburzonym wydzielaniem hormonów trzustkowych (m.in. cukrzyca I)
- Choroby wątroby np. Marskość (wątroba jest odpowiedzialna za magazynowanie glukozy)
- W przypadku zaburzeń opróżniania żołądka (stany zapalne, choroba refluksowa, wrzody)
Do niedocukrzenia (hipoglikemii) mogą wywoływać również niektóre leki takie jak: salicylany (leki przeciwbólowe), beta-blokery (leki obniżające ciśnienie krwi) i leki przeciwdepresyjne.
Hipoglikemia w początkach cukrzycy
Zupełnie inną sytuacją jest pojawienie się tzw. hipoglikemii poposiłkowej (zwanej także hipoglikemią reaktywną) w przypadku problemów z gospodarka węglowodanowo - insulinową w tym z insulinoopornością. Ten rodzaj hipoglikemii pojawia się do 3 do 4 godzin po zjedzeniu posiłku, a jej występowanie może świadczyć o wczesnych etapach rozwoju cukrzycy typu drugiego.
Jak wiemy, rozwój cukrzycy jest stopniowy. Na początku może występować prawidłowa glikemia ze stopniowo rozwijającą się insulinoopornością, by w późniejszym czasie doprowadzić do pogorszonej tolerancji glukozy, następnie stanu przedcukrzycowego i na końcu pełnej cukrzycy.
W rozwoju tego stanu chorobowego obserwuje się coraz słabszą wrażliwość komórek organizmu na działanie insuliny, czyli hormonu odpowiedzialnego za transport glukozy z krwi do wnętrza komórek. W odpowiedzi na to zaburzenie organizm rozpoczyna produkcję insuliny w znacznie większych, które mogą skutkować nadmiernym spadkiem stężenia glukozy we krwi, prowadząc do rozwoju hipoglikemii.
U zdrowych osób skoki fizjologiczne insuliny występują (i powinny występować) w II fazach (etapach), pierwszy duży pik (skok) insuliny następuje bezpośrednio po posiłku, później w II fazie (w kolejnych godzinach po jedzeniu) stężenie insuliny spada do relatywnie stabilnego poziomu, niezbędnego do utrzymania prawidłowej glikemii. Po jedzeniu u zdrowych osób nie obserwujemy już znacznych skoków insuliny.
U osób z cukrzycą problem polega na tym, że zaburzone jest wydzielanie insuliny w I fazie i jest ona uwalniana w znacznie mniejszej ilości niż u osób zdrowych, co po zjedzeniu posiłku doprowadza do podwyższenia stężenia cukru we krwi (hiperglikemii) ponad normę. Taka sytuacja może skutkować opóźnionym, niefizjologicznym wzrostem insuliny w II fazie (około 3 - 4 h po posiłku), co skutkuje opóźnionym, wysokim skokiem stężenia insuliny, a co za tym idzie znacznym obniżeniem cukru we krwi i hipoglikemii.
Podsumowując, u osób z zaburzeniami związanymi z wyrzutami insuliny i tolerancją glukozy możemy mieć odczynienia z sytuacją, gdzie w pierwszej fazie (po posiłku) stężenie insuliny jest zbyt niskie, co skutkuje zawyżonym stężeniem glukozy we krwi (hiperglikemią), następnie sytuacja się odwraca - stężenie insuliny znacznie wrasta w celu uregulowania cukru we krwi, a stężenie glukozy spada poniżej normy - wywołując hipoglikemię.
Dlaczego tak się dzieje?
Osoby z cukrzycą mogą doświadczać skoków insuliny w niewłaściwym momencie w wyniku zaburzeń związanych z wydzielaniem insuliny lub/i mechanizmów sterujących inkretynami (hormonami jelitowymi wpływającymi na prawidłowe działanie insuliny). Czyli u osób zdrowych mamy do czynienia ze skokiem insuliny zaraz po posiłku, który stopniowo opada. U cukrzyków natomiast, nie obserwujemy prawidłowego piku insuliny po jedzeniu. Jej stężenie wolno rośnie i najbardziej wyraźne jest w II fazie - występuje wzrost ponad normę w celu obniżenia spiętrzającej się glukozy, co powoduje hipoglikemię.
Czy hipoglikemia musi towarzyszyć nadwadze i otyłości?
Często słyszę od moich podopiecznych pytanie, czy z hipoglikemią mierzą się tylko osoby z nadmierna masą ciała i insulinoopornością?
Odpowiedź brzmi: NIE
Hipoglikemia może pojawić się u osób z nadwagą i otyłością, jak również u osób z prawidłową masą ciała, których BMI mieści się w zakresie 18,5 - 24,9, które nie mają zdiagnozowanej insulinooporności. Dotyka ona najczęściej osoby w przedziale wiekowym między 20, a 40 rokiem życia. w większości kobiety, ale nie jest to reguła. Wobec tego nie można bagatelizować niepokojących objawów, ponieważ osoba młoda, zdrowa i aktywna fizycznie również może doświadczać niebezpiecznego niedocukrzenia.
Przyczyny hipoglikemii - podsumowanie
Jak widzisz, istnieje wiele różnych przyczyn prowadzących do powstania problemów z gospodarką cukrową. Większość z nich jest bardzo rzadka, a w większości przypadków głównym czynnikiem jest przewlekły stres, zła dieta oraz kiepska jakość snu.
Gdy już określisz, które z tych czynników są winowajcą Twoich problemów z poziomem cukru we krwi – musisz go jak najszybciej wyeliminować, a następnie wprowadzić odpowiednią strategię wyjścia z choroby.
Pamiętaj, że im dłużej dochodzi do spadków cukru we krwi, tym większe są ich konsekwencje oraz czas potrzebny na wyjście z choroby.
DIETETYK DO ZADAŃ SPECJALNYCH
Potrzebujesz pomocy z hipoglikemią?
Pomogę Ci pozbyć się hipoglikemii, poprawić Twoje samopoczucie i odzyskać zdrowie.
Specjalizuję się w problemach gospodarki węglowodanowej i hipoglikemii od 12 lat. Pomogłem setkom podopiecznych pozbyć się uporczywych objawów związanych z drastycznymi spadkami cukru.
Na własnej skórze przekonałem się jak hipoglikemia może uprzykrzać życie, ponieważ od 18 lat cierpię na hiperprolaktynemię, hiperinsulinemię, insulinooporność i w związku z tymi przypadłościami kiedyś również miewałem drastyczne spadki cukru. Na szczęście wygrałem walkę z hipoglikemią i w tym momencie nie ma po niej śladu.
Hipoglikemia to nie tylko kiepskie samopoczucie i dręcząca ochota na słodkie. Jest to niebezpieczny stan, zagrażający życiu, który może prowadzić do wielu późniejszych problemów zdrowotnych między innymi cukrzycy typu 2. Dlatego warto podjąć odpowiednie kroki i zająć się nią jak najszybciej.